مقالات و مصاحبه های امدادیحوادث انسان‌ساززمین لرزه
مراحل تخصصی جستجو و نجات در ساختمان‌های فروریخته
جستجو و نجات
مراحل جستجو و نجات محبوس‌شدگان و مصدومان در ساختمان‌های فروریخته (مانند زلزله، انفجار یا ریزش سازه) به طور سیستماتیک و مرحله‌به‌مرحله توسط تیمهای امداد و نجات انجام می‌شود.
- اعزام به محل حادثه
- ورود به محل حادثه
- بررسی سریع موقعیت و مسیرهای فرار
- ارزیابی صحنه آسیب: نوع ، شدت، حجم، طبقات
- اعلام گزارش اولیه به مرکز عملیات اضطراری
- بررسی احتمال حوادث ثانویه: برق ، گاز، آتش
- تعیین مسئول ایمنی و پشتیبانی
- تعیین محدوده خطر و تعیین محلهای ورودی
- تامین نور در صورت لزوم
- ارتباط با سازمانهای همکار در صحنه یا نیاز به حضور
- استقرار پست فرماندهی در فاصله مناسب با صحنه آسیب
- هماهنگی با تیمهای عملیاتی حاضر در محل حادثه
- مدیریت حریق
- راه اندازی و آماده به کار بودن تجهیزات برش ، شکستن و نفوذ به آوار
- تعیین نقاط و مسیرهای شروع به کار
مراحل اقدامات تیمی
مرحله 1: ارزیابی اولیه صحنه (Reconnaissance)
- هدف: کسب تصویر کلی از وضعیت و تعیین خطرات فوری.
- اقدامات:
- بررسی ایمنی محل (ریزش مجدد، نشت گاز، آتش‌سوزی، سیم‌کشی برق…).
- تعیین محدوده عملیاتی و نصب نوارهای هشدار.
- ارزیابی ساختارهای مجاور برای جلوگیری از ریزش دوم.
- تهیه نقشه اولیه از موقعیت خرابی و بخش‌بندی منطقه.
مرحله 2: استقرار تیم‌ها و تقسیم وظایف
- هدف: سازماندهی عملیات نجات به‌صورت کارآمد.
- اقدامات:
- تشکیل تیمهای جستجو، آواربرداری، پزشکی، پشتیبانی و ایمنی.
- مشخص‌کردن مسیرهای دسترسی و خروج اضطراری.
- تعیین نقاط فرماندهی و ارتباط بی‌سیم بین تیم‌ها.
مرحله 3: جستجوی اولیه (Primary Search)
- هدف: یافتن مصدومان زنده در دسترس با استفاده از روش‌های سریع.
- اقدامات:
- بررسی نشانه ها– بوهای متصاعد شده- اثرات به جای مانده از افراد
- فریاد زدن، ضربه زدن، گوش دادن برای پاسخ، صدای داخل سازه
- استفاده از سگ‌های زنده‌یاب.
- بهره‌گیری از دستگاه‌های صوتی و حرارت‌سنج.
- نشانه‌گذاری مناطق جستجو شده (مثل علامت‌های X با تاریخ/ساعت).
مرحله 4: آواربرداری دستی سبک (Light manual debris removal)
- هدف: دسترسی اولیه به مصدومان زنده بدون خطر ریزش مجدد.
- اقدامات:
- برداشتن آوار سبک مثل چوب، آجر، مصالح کوچک، میلگردهای جدا شده ، بلوکهای سفالی و …..
- استفاده از ابزارهای دستی (بیل، کلنگ، جک‌های دستی).
- پرهیز از جابه‌جایی ناگهانی آوار که ممکن است شرایط قربانی را بدتر کند.
- تثبیت موقعیت سازه‌ای در حال ریزش (با شمعک یا تقویت موقت).
مرحله 5: نجات فنی (Technical Rescue)
- هدف: رسیدن به افراد محبوس در اعماق آوار.
- اقدامات:
- سوراخ کردن بتن یا ایجاد تونل‌های ایمن با ابزار تخصصی.
- استفاده از دستگاه‌های برش، هیدرولیکی، جک‌های هیدرولیک.
- تثبیت مداوم آوار برای جلوگیری از ریزش ثانویه.
- استفاده از دوربین‌های اندوسکوپی برای مشاهده زیر آوار.
- حفظ تماس صوتی با محبوس‌شده (در صورت امکان).
مرحله 6: امداد پزشکی و تخلیه
- هدف: ارزیابی، تثبیت وضعیت مصدومان و انتقال ایمن آنها.
- اقدامات:
- انجام کمک‌های اولیه در محل (کنترل خونریزی، تثبیت شکستگی).
- بررسی علائم حیاتی و درجه‌بندی تریاژ (سبک، متوسط، شدید).
- استفاده از بکبورد، برانکارد، بسکت نجات یا طناب برای خارج‌کردن ایمن.
- انتقال سریع به مراکز درمانی.
مرحله 7: جستجوی ثانویه (Secondary Search)
- هدف: اطمینان از اینکه هیچ فرد زنده یا فوت‌شده‌ای باقی نمانده.
- اقدامات:
- تعیین وضعیت اجساد
- جمع آوری قطعات متلاشی اجساد
- شناسایی و نشانه گذاری محل اجساد
- انتقال قطعات اجساد به تفکیک با کیسه اجساد به پزشکی قانونی
- بازبینی کامل کل ناحیه با جزئیات بیشتر.
- استفاده مجدد از سگ‌های زنده‌یاب و ابزار الکترونیکی.
- علامت‌گذاری نهایی منطقه پاکسازی‌شده.
مرحله 8: پاک‌سازی و پایان عملیات
- هدف: جمع‌بندی عملیات و ایمن‌سازی کامل محل.
- اقدامات:
- مستندسازی کامل عملیات (تعداد نجات‌یافتگان، فوت‌شدگان، وضعیت منطقه).
- تحویل محل به مراجع ذی‌صلاح برای بررسی‌های حقوقی و فنی.
- جمع‌آوری تجهیزات و تخلیه نیروها.
- ارائه پشتیبانی روانی به تیم‌ها و خانواده‌ها.
نکات مهم در طول عملیات:
- ایمنی نیروهای نجات اولویت اول است.
- ارتباط مؤثر بین تیم‌ها کلید موفقیت است.
- عملیات ممکن است ساعات یا روزها ادامه یابد.
- پشتیبانی روانی از قربانیان و خانواده‌ها از مراحل حساس عملیات است.
